Verslaafd aan batterijen
Het leven wordt draadloos en dat is handig. Maar zijn al die accu's en batterijen wel duurzaam? Vijf vragen voor de groen-experts.
Probeer nog maar eens iets te kopen zonder accu of batterij. De elektrische auto rukt op en huis-, tuin- en keukenspullen zijn steeds vaker draadloos. Denk aan tuinlampen met een zonnepaneeltje, de accuboormachine of de oplaadbare staafmixer. In een gemiddeld Nederlands huishouden zijn 113 batterijen te vinden en dit aantal stijgt fors: twaalf jaar geleden waren dit er nog 71 – het draadloze leven in wording. Best handig, want je hoeft bij het monteren geen draadjes te trekken of bij het gebruik op zoek te gaan naar een stopcontact. Maar, zo vraagt ons groene geweten zich af: hoe duurzaam is dit draadloze gemak?
Zijn batterijen vervuilender dan netstroom?
Ja. Als u een apparaat ook met draadje kunt kopen, is dat in bijna alle gevallen beter, zegt voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Netstroom is niet alleen beter voor de portemonnee (circa duizend keer goedkoper dan een wegwerpbatterij), maar ook beter voor het milieu. Batterijen bevatten veel zware metalen, zoals cadmium, kwik of lood. Die kunnen de gezondheid van mens en ecosystemen aantasten, om maar te zwijgen van de milieuproblemen bij de delving ervan. Ook wordt bij de productie van batterijen veel energie verbruikt. Milieu Centraal: 'Daarom is het voor het milieu beter om zo min mogelijk batterijen te gebruiken.' Oplaadbatterijen zijn duurzamer. Ze zijn tot duizend keer oplaadbaar, dus dat scheelt heel wat grondstoffen. Maar ten opzichte van netstroom leggen ook deze het af: bij het opladen nemen ze slechts 60 (loodaccu) tot 90 procent (Li-Ion) op van de gebruikte stroom. De rest is voor de spreekwoordelijke mussen.
Waarom zijn oplaadbare batterijen duurder?
Is dit een verkooptruc van fabrikanten - 'als consumenten herlaadbare batterijen kopen, verkopen wij minder en dus moeten ze duurder zijn' - of zijn ze echt duurder om te produceren? Fokko Mulder, hoogleraar aan de TU Delft, is gespecialiseerd in batterijen, accu's en energieopslag. 'Herlaadbare batterijen zijn moeilijker en dus duurder om te maken. De grondstoffen, zoals nikkel, lithium en lanthaan, zijn schaarser en vragen meer bewerkingen. Ook het productie proces is vaak kostbaarder en vergt meer energie. Of deze kosten de hogere prijs die consument betaalt rechtvaardigt, durf ik niet te zeggen.'
Volgens Milieu Centraal verdien je de meerprijs van een herlaadbare batterij na gemiddeld zes keer opladen terug. Over de gehele levensduur kun je per oplaadbare batterij tientallen euro's besparen ten opzichte van wegwerpbatterijen: kassa.
Kunnen batterijen worden gerecycled?
Volgens Stibat, verantwoordelijk voor de recycling van lege batterijen in Nederland, wordt de wettelijke doelstelling ruimschoots gehaald: een recyclingpercentage van 65 procent voor loodbatterijen, 75 procent voor nikkelcadmiumbatterijen en 50 procent voor overige batterijen. Uit de ingeleverde batterijen worden stoffen als zink, ijzer, nikkel, mangaan, lithium en kobalt herwonnen. Verrassend genoeg worden daar geen batterijen van gemaakt, maar 'voornamelijk andere producten zoals een fiets, pan, kaasschaaf, bestek of dakgoot', laat Stibat desgevraagd weten. Sommige stoffen komen terecht in nieuwe batterijen 'maar er is geen volledige recycling'.
Zijn er wel genoeg grondstoffen voor alle batterijen en accu's?
'Voorlopig wel', zegt Fokko Mulder van de TU Delft. 'Er is genoeg... lees verder bij Blendle.