Waarom betaalt een gezin 240 keer meer energiebelasting dan Shell?
Een gezin betaalt per kilowattuur 240 keer meer energiebelasting dan de zware industrie.
Dit artikel verscheen eerder in Vrij Nederland (9 april 2015)
Het kabinet Rutte II maakt zich op voor zijn laatste grote klus: de herziening van het belastingstelsel. De premier en zijn door gedoogfracties gestutte kabinet inventariseren de wensen in Den Haag en de polder. Op ieders lijstje staan minder belasting op arbeid en een eenvoudiger stelsel. Mag ik een suggestie doen waarvan we decennia plezier zullen hebben? Moderniseer de bizarre belastingen op energie.
Wie vervuilt, betaalt. Een helder principe dat liberalen én sociaal-democraten onderschrijven – tenzij het om energie gaat, want in gasland Nederland betalen grootverbruikers als Shell en DSM een fractie van de energiebelasting die u en ik betalen. Hoe meer broeikasgassen je uitstoot, hoe minder je betaalt.
Neem gas. Nederlandse gezinnen betalen 19,11 eurocent belasting per kuub gas, grootverbruikers als Tata Steel (voorheen Hoogovens) 1,18 eurocent – dat is zestien keer minder. Ook binnen deze categorie wordt gas stoken beloond met riant belastingvoordeel: een kleine fabriek betaalt bijna zes keer meer belasting dan een grote. Voor elektriciteit zijn de verschillen nog groter. Saillant, want Nederlandse elektriciteitscentrales verstoken naast gas ook kolen, 's werelds meest CO2-intensieve brandstof. Een gemiddeld gezin betaalt per kilowattuur maar liefst 240 keer meer energiebelasting dan de zware industrie. Ook hier is weer een getrapt systeem: hoe meer je vervuilt, hoe minder je betaalt. Zo betaalt de bakker op de hoek nog niet de helft van wat u betaalt, maar negentig keer meer dan Shell in Pernis of DSM in Geleen. Onder het bewind van Rutte zijn deze verschillen alleen maar groter geworden.
Het wordt nog gênanter. Sinds 2013 kent Nederland een 'opslag duurzame energie', een heffing waarmee investeringen in duurzame energie worden gesubsidieerd. Dit lijkt op het principe 'de vervuiler betaalt': wie veel energie verbruikt, draagt meer bij aan het opwekken van schone energie. Maar nee, Den Haag wil natuurlijk niet de zware industrie uit Nederland verjagen, en dus worden grootvervuilers ontzien. Een gezin betaalt per kuub gas twaalf keer meer dan de zware industrie en voor elektriciteit maar liefst 65 keer meer aan het bevorderen van schone en toekomstbestendige energie.
Welbeschouwd zijn de Nederlandse energiebelastingen verkapte subsidies voor fossiele brandstoffen, en grootverbruikers krijgen nauwelijks een prikkel om minder energie te gebruiken. De oplossing ligt voor de hand: laat vervuilers naar rato betalen en belast groene energie minder dan fossiele. De vraag naar en dus het aanbod van schone energie zal toenemen, zonder een cent extra subsidie.
De VVD is toch de partij voor ondernemers? Wiebes, help dan niet alleen multinationals, maar ook die bakker op de hoek. En Samsom, verloochen je Greenpeace-verleden niet meer dan nodig: zorg voor een klimaatvriendelijker belastingstelsel.